Alsancancak’ta 10 bin 720 bin metrekare yüz ölçümüne sahip tarihi Elektrik Fabrikası 16 Nisan 2019’da Özelleştirme İdaresi’nce satılığa çıkarılmıştı. İhaleye sadece İzmir Büyükşehir Belediyesi katılmış ve 35 milyon TL’lik teklif vermişti. Ancak sonrasında Özelleştirme İdaresi Grand Plaza A.Ş’nin bir belediye iştiraki olduğu yani kamu şirketi olduğunu gerekçe göstererek satışı iptal etmişti. Şimdi Özelleştirme İdaresi’nin Alsancak’taki tarihi binayı tekrar satılığa çıkardığı öğrenildi. Özelleştirme İdaresi yetkilileri Egeli Gazete’ye yaptığı açıklamada Alsancak’taki elektrik fabrikasının yeniden satış portföyüne alındığını açıkladı. Satış için gerekli duyuruların da önümüzdeki haftalarda yapılacağı belirtildi.
İlk ihale 15 dakikada sonuçlanmıştı
Özelleştirme İdaresi tarafından geçen yıl Ankara’da gerçekleşen satış ihalesine, İzmir Büyükşehir Belediyesi adına Grand Plaza A.Ş katıldı. İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Dr. Buğra Gökçe ve Grand Plaza A.Ş Genel Müdürü Hasan İkat Büyükşehir adına ihalede yer aldı.
Sadece İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin katıldığı ihale 15 dakikada sonuçlanırken, taraflar 35 milyon TL. bedelle anlaşmıştı. İhale komisyonun değerlendirmesinin ardından Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile İzmir Büyükşehir Belediyesi arasında satış sözleşmesi yapılacaktı. Ancak son anda Özelleştirme İdaresi Grand Plaza’nın bir kamu iştiraki olduğunu gerekçe göstererek satışı iptal etti.
İzmir Başkanlar Kurulu da Büyükşehir Belediyesi’ne verilmesini istemişti
Ege Ekonomiyi Geliştirme Vakfı’nın (EGEV) sekretaryasını yürüttüğü ve Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın (EBSO) ev sahipliğinde yapılan geçen şubat ayı İzmir Başkanlar Kurulu toplantısında geçtiğimiz yıl Nisan ayında İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ihaleye girerek kazandığı ancak ihalenin iptali ile kaderi belirsizliğe sürüklenen Alsancak Elektrik Fabrikası masaya yatırıldı. EGEV Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Susam, İzmir ve Alsancak için son derece değerli olan bu binanın mutlaka kent kültürüne kazandırılması gerektiğini söyledi. Susam, “İzmir Başkanlar Kurulu, bu tarihi Alsancak Elektrik Fabrikası’nın İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne devrinin yapılması ve belirsizliğin ortadan kaldırılması gerektiğine inanıyor” dedi.
İkinci Alsancak projesi kapsamında Elektrik Fabrikası, Havagazı Fabrikası ve Tekel Şarap Fabrikası’nın bir bütün şeklinde kültür, sanat, turizm ve gençlik merkezi olarak değerlendirilmesi gerektiğini anlatan Susam, “İzmir Ekonomik Koordinasyon Kurulu’nda da Alsancak Elektrik Fabrikası’nın İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne devri konusunda bir komite oluşturuldu. İzmir Başkanlar Kurulu olarak bu konuda gerekli adımların atılarak bu tarihi binanın kent kültürüne kazandırılması için İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne devrini destekliyoruz” diye konuştu.
Tarihi binanın tarihi
Elektrik Fabrikası, bugün Enerji Müzesi olarak hizmet vermeye devam eden İstanbul‘daki Silahtarağa Santrali ile aynı dönemde faaliyetlerine başlamış ve 1998 yılına kadar aralıksız olarak kentin enerji ihtiyacını karşılamaya katkı vermişti. Elektrik Fabrikasının temeli, Osmanlı döneminde, 1913 yılında imzalanan yabancı ortaklığa imtiyaz veren sözleşmeye dayanılarak 1926 yılında Belçikalı Traction – Elektricite şirketi tarafından atılmış. Santralin 18 Ekim 1928‘de devreye girmesiyle birlikte kentte yaşam değişmeye başlamış, sokak aydınlatmasında hava gazından elektriğe geçilmiş, ilerleyen yıllarda ise atlı tramvaylar yerine troleybüsler devreye girmiş.
Resmi Gazete‘de 27 Temmuz 1943 tarihinde yayımlanan ‘İzmir Tramvay ve Elektrik Türk Anonim Şirketi İmtiyazı ile Tesisatının Satın Alınmasına Dair Mukavelenin Tasdiki ve Bu Müessesenin İşletilmesi Hakkında Kanun‘ kapsamında satın alınarak, kamulaştırılmıştır. Kurulu gücü 5 MW olan Elektrik Fabrikasının yabancı özel sektör tarafından işletildiği uzun yıllar boyunca kapasite artışına gidilmemiş. Kurulu güç, kamulaştırmanın ardından Elektrik Su Havagazı Otobüs ve Troleybüs Genel Müdürlüğü‘nün (ESHOT) işletilmesine geçildikten sonra 1949, 1952, 1954, 1955 yıllarında devreye alınan ek ünitelerle 40 MW‘a ulaşmıştır. 1960‘lı yıllara gelindiğinde ise İzmir‘in elektrik ihtiyacını yüzde 30‘unu karşılıyordu.
ESHOT‘tan sonra Etibank‘ın işlettiği santral, Türkiye Elektik Kurumu‘nun (TEK) kurulmasından sonra ise TEK‘e devredilmiştir. Fabrika, ülke gündemine yeniden sokulan özelleştirme çalışmaları kapsamında TEK‘in parçalanmasının ardından son olarak Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. bünyesinde kalmış ve üretimin durdurulmasının ardından, teknoloji tarihi açısından önemli ekipmanlar ve cihazlar hurdaya ayrıldı.
