2013 yılında, 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ilk yürürlüğe girdiğinde, yasanın Geçici 8. Maddesi ile kömürlü termik santrallerin özelleştirilmesinin ardından, bu santrallerin çevre yatırımlarını tamamlamaları için 2018‘e kadar süre tanındı.
2014 yılında Anayasa Mahkemesi 22/5/2014 tarihli ve E.: 2013/65, K.: 2014/93 sayılı Kararı ile Anayasa‘nın 56. maddesi gereğince, çevre yatırımlarının bu kadar ertelenmesinin Anayasaya aykırı olduğuna karar vererek Geçici 8. Madde‘yi iptal etti.
2016 yılında kanunda tekrar düzenleme yapıldı ve çevre yatırımlarının tamamlanması için verilen süre Aralık 2019‘a kadar uzatıldı.
Geçen hafta TBMM’de kabul edilen Yasa ile bu süre 2.5 yıl daha ertelendi.
Yasa onay için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önüne gitti. Erdoğan Yasayı veto ederek tekrar TBMM’ye gönderdi.
***
Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre, dünya çapında her yıl, yaklaşık 7 milyon insan hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu kayıpların yaklaşık 4 milyonuna dış ortam hava kirliliği neden oluyor.
Türkiye için hava kirliliğine bağlı ölümlerin sayısı, OECD tarafından her yıl yaklaşık 30 bin olarak tahmin ediliyor.
Kirli havaya maruz kalan hamile kadınların çocukları genellikle prematüre doğuyor. Ayrıca, hava kirliliği çocukların sinirsel ve zihinsel gelişimini etkiliyor kanseri, astımı tetikliyor.
Hava kirliliğine maruz kalan çocukların, hayatlarının geri kalanında kardiyovasküler hastalıklar gibi kronik hastalıklar ile yaşaması riski yükseliyor.
2016 yılında, 15 yaşından küçük çocuklarda yaklaşık 600.000 ölümün sebebi, dış ve iç ortam hava kirliliğinin ortak etkilerine bağlandı. Çocuk sağlığına yönelik tehditlerden biri olan hava kirliliği, 5 yaşın altındaki çocuklarda neredeyse her 10 ölümden 1’ine neden oluyor.
2016 yılında yayımlanan Avrupa’nın Kara Bulutu Raporu’ndaki tahminlere göre Avrupa Birliği’nde 257 kömürlü termik santralin yarattığı hava kirliliği yılda 22.900 kişinin erken ölümüne yol açtı.
2014 yılı verilerine göre Türkiye’de termik santrallerden kaynaklı hava kirliliği yaklaşık olarak 3.000 kişinin erken ölmesine neden oldu.
2015 yılında yayımlanan Ödenmeyen Sağlık Faturası Raporu verilerine göre Türkiye’deki termik santrallerin yarattığı hava kirliliğinden dolayı yılda 2.876 erken ölüm olduğu ortaya çıktı. Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından yapılan analizlere göre, 2017 yılında Türkiye’de hava kirliliği kaynaklı yaşanan ölümlerin sayısı, trafik kazaları kaynaklı yaşanan ölümlerin sayısının 7 katı oldu.
***
Hal böyleyken Türkiye’deki 18 kömürlü termik santral için Haziran 2022’ye kadar çevre yatırımlarını ertelemesi izni TBMM’de geçen hafta oylandı. 7’si Ege Bölgesi’nde olan bu santrallerin 2.5 yıl daha çevre yatırımlarını yapmadan çalışması için 600 milletvekilinden oluşan TBMM’de oylama yapıldı.
Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Halil İnay Kınay halk sağlığını yakından ilgilendiren bu konuda TBMM’de yaşananlarla ilgili şu çarpıcı bilgileri verdi: “Termik santrallerle ilgili bu yasanın oylamasına 290 milletvekili bulunan AKP’den 203, MHP’den ise 14 milletvekili katıldı ve onların oylarıyla da zaten kabul edildi. İktidar milletvekilleri zaten yasayı kabul ederek bu konudaki duruşlarını ortaya koydu. Peki bu sırada iktidarın uygulamalarını her yerde eleştiren muhalefet milletvekilleri ne yaptı? Oylamaya sonuçlarına bakınca ne yaptıkları açıkça anlaşılıyor. CHP’nin 139 milletvekilinden sadece 25’i termik santrallerin çevreyi zehirleyip zehirlememeye devam etmesi ile ilgili oylamaya katıldı. HDP’nin 62 milletvekilinden ise sadece 4’ü, İyi Parti’den de 7 milletvekili bu kritik oylamaya katıldı.”
***
Bu sayılar halk sağlığını bu kadar derinden ilgilendiren bir konuda iktidar kadar muhalefetin de ne yaptığını açıkça gösteriyor.
Ne yazık ki pekçok milletvekili için insanları zehirleyen santrallerin partilerindeki delege seçimi kadar değeri yok.
Yazık, çok yazık.
