TCDD 1866’da yapılan “Basmane Garı’nın restorasyonu ve modernizasyonu” işinin ihalesine 2 yıl önce çıktı. İş bir yıl önce başladı. Ancak 157 yıl önce yapılan orijinal taşlar ortaya çıkarılacağı Basmane Garı yine boyandı.
CEMRE YUVARLAK/EGELİ GAZETE- Dünyanın ilk raylı sistem istasyonlarından biri olan Basmane Garı’nda TCDD 3. Bölge Müdürlüğü’nce bir yıldır gerçekleştirilen restorasyon sonrası binanın yeni hali ortaya çıkmaya başladı. Ancak 157 yıllık Gar Binası’ndaki boya ve sıva sökülerek orijinal taş işçiliğini ortaya çıkarmak yerine sarı renge boyandığı görüldü. Uzmanlar yapılan işin kesinlikle restorasyon olmadığını açıkladı. TCDD iki yıl önce “Basmane Garı Restorasyonu ve modernizasyonu” olarak ihaleye çıkmıştı.
İKİ KELİME YAN YANA OLMAZ
İzmir Kant Tarihi Araştırmacısı Yaşar Ürük “TCDD Basmane İstasyonu’nun taş bina olarak yapıldığını hatırlatarak, “19’uncu yüzyıla ait çok düzgün bir taş işçiliği var. Yapıldıktan sora 70 yıl o şekilde kaldı. 1940’lardan sonra sıva yapılıp boyanmaya başladı. Yapılan işe ‘restorasyon’ deniyorsa mutlaka sıvalar kazınarak bu taş işçilik ortaya çıkarılmalıydı. Restorasyon kelimesi ile modernizasyon kelimesi yan yana gelmez. Bu yanlıştır” dedi.
İZMİRLİLER ATATÜRK’Ü BURADA KARŞILADI
Basmane garı 1800’lü yılara bile tanıklık eden yapısıyla pek çok tarihi olaya da ev sahipliği yaptı. İzmirliler Gazi Mustafa kemal Atatürk’ü Basmane İstasyonu’nda karşılayıp uğurladı. Vatan savunması için Mehmetçik yüzyıllar boyunca bu istasyondan cephelere gitti. Batı Cephesi’nde 9 Eylül kutlamaları için toplanan süvari alayı, bando takımını, bayrak-flama taşıyıcıları ve gaziler bu istasyonu kullandı.
BASMANE GARI’NIN TARİHİ
1856 yılında Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC) tarafından Anadolu coğrafyasındaki ilk demiryolu hattı olan 130 kilometrelik İzmir-Alsancak – Aydın Demiryolu hattının inşasına başladı ve bu hat 25 Ekim 1866’da hizmete girdi. Aynı yıl, The Smyrna Cassaba Railway / İzmir – Kasaba Demiryolu (SCR) Şirketi tarafından 1863’te inşasına başlanan İzmir-Basmane – Kasaba (Turgutlu) demiryolu hattının 93 kilometrelik kısmı da hizmete girdi.
Basmane Garı, 19. yüzyılda Avrupalıların, İzmir Limanı ile limanın ard alanı arasındaki ticareti kolaylaştırmak için giriştikleri demiryolu yatırımının bir parçasıdır. Birçok kaynakta Gar binasının ünlü Fransız mimar Gustave Eiffel tarafından klasist tarzda tasarlandığı ve Fransız Régie Générale firması tarafından 1876 yılında inşa edildiği ve aynı tarihlerde aynı firma tarafından inşa edilen Fransa’daki Lyon Garı ikizi olduğu iddia edilse de bu bilgi yanlıştır. Gar binası Fransızlar tarafından değil, İngilizler tarafından inşa edilmiştir. Demiryolu hattı ile birlikte ancak 29 yıl sonra Fransızlara devir edilmiştir. Lyon Garı ile de benzememektedir.
