Geçmişinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan Aydın’da demir yolu inşaatı sırasında 139 yıl önce bulunan ve yurt dışına götürülen Seikilos Steli, yıllardır evine dönmeyi bekliyor.
1882-1883 yıllarında Aydın-İzmir Demiryolu’nun inşaatı sırasında Tralleis Antik Kenti’nde bulunan ve MS 2. yüzyıla ait olduğu düşünülen, yeryüzünün bilinen ilk notalı müziğinin sözlerinin yazılı olduğu Seikilos Steli, yıllardır memleketi Aydın’a geri dönmeyi bekliyor. 139 yıl önce demiryolu inşaatını yapan firma yetkilisi Edward Purser tarafından bulunan ve özel koleksiyonuna dahil edilen eser, 1966’dan bu yana Danimarka Kopenhag Müzesi’nde sergileniyor.
Seikilos’un Ağıdı isimli şarkının, günümüze dek kalan ve tam olarak çalınabilen en eski müzik eserlerinden biri olarak bilinirken, bu özelliği ile 3 bin 400 yıllık Hurri ilahisinden sonra dünyanın en eski ikinci şarkısı konumunda olduğu belirtiliyor.
“139 yıldır bekliyor”
Aydın’ın kültürel mirası konumunda olan Seikilos Steli, 139 yıldır evine geri dönmeyi beklerken, Aydın’da Steli’nin geri kazandırılması için dönem dönem girişimlerin yapıldığı biliniyor. 2012 yılında dönemin Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürü Nuri Aktakka, stelin Aydın’a getirilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı ile irtibata geçerek başvuru yapacaklarını açıklamasının ardından, gelinen noktada süreç ile ilgili Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden herhangi bir açıklama yapılmadı.
“Kültür mirasımızı getirmek için gerekeni yapacağız”
Her fırsatta stelin Aydın’a kazandırılması gerektiğini dile getiren Efeler Belediye Başkanı Mehmet Fatih Atay, ilk olarak 2020 yılında gerekli belgeleri toplayarak yasal süreç başlatacaklarını açıklamıştı. Ayrıca, geçtiğimiz günlerde Danimarka ziyaretinde müzeye giderek steli inceleyen Başkan Atay, paylaştığı fotoğrafla da stelin Aydın’a kazandırılması gerektiğine vurgu yapmıştı.
Aydın’ın önemli değerlerinden olan stelin, evine geri dönmesini sağlamak için ellerini taşın altına koymaya hazır olduklarını ifade eden Başkan Atay, “Bize ait olan eserin alınması, yazıtın kendi vatanına geri dönmesi için girişimlerimiz devam ediyor. Yasal yollara da başvuracağız. En başından bu yana stelin önemine ve değerine dikkat çekiyoruz. Böylesine önemli bir kültür mirasını da Efeler’imize kazandırmak için gerekli bilgi ve belgelerin hazırlanması için harekete geçtik. Yasal süreç başlatılması için başvuru yapmaya, hatta dernek kurmaya çalıştık. Resmi yazı öncesi bu eserin bize ait olduğunun Tralleis Antik Kenti’nden çıkarıldığının ispatı niteliğinde olan alt yapı çalışmalarını hazırlıyoruz. Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı üzerinden çözülmesi gereken bu konu ile ilgili girişimlerimiz tam anlamıyla bir sonuca ulaşamadı. Her ne olursa olsun Efeler Belediyesi olarak bu önemli kültür mirasımızın evine dönmesi için çalışacağız. İlimize, ülkemize ait olan eseri geri getireceğimize inanıyorum” dedi.
“Seikilos Steli’nin yolculuğu”
19. yüzyıl ortalarında bulunan ve Purser’in koleksiyonuna eklediği stelin, 19. yüzyılın sonlarına doğru Purser’in İzmir Buca’da yaşayan avukatı Young’ın koleksiyonuna geçtiği ve 1922’deki İzmir’in işgali sırasında İzmir’deki Alman Konsolosu tarafından koruma altına alındığı biliniyor. Daha sonra İstanbul‘dan Stockholm‘e götürülen stel, 1966 yılında Kopenhag‘daki Milli Müze tarafından satın alınarak burada sergileniyor.
Yazıtta, Bizans Dönemi’ne kadar kullanılan Antik Yunan müzikal gösterimiyle beraber kazılmış olan şarkının sözleri, notaları ve mezar yazısı alt alta yazılmış olarak bulunuyor. “Seikilos’un Şarkısı”, günümüze dek kalan ve tam olarak çalınabilen en eski müzik eserlerinden biri olarak bilinmektedir. Yazıtın üzerinde yer alan ve Grekçe olan şiirin Türkçe sözleri ise şu şekilde:
“Işılda henüz yaşıyorken. Gamı tasayı at bir kenara. Hayat çok kısa (Hiçbir şeyin seni üzmesine izin verme). Ve her şey yenik düşerken zamana.
