Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Atila Sertel’in KİT Üst Komisyonu’ndaki sorularına yazılı cevap veren Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürü Hüseyin Keskin, İstanbul, Esenboğa ve Zafer Havalimanı’na ilişkin son 5 yıllık verileri paylaştı. 50 milyon Avro’luk yatırım ve YİD modeliyle hizmet vermeye başlayan Zafer Havalimanı için 2016 yılında 5 milyon 581 milyon 610 Avro, 2017’de 5 milyon 834 bin 778 Avro, 2018’de 6 milyon 80 bin 24 Avro, 2019’da 6 milyon 370 bin 716 Avro ve 2020 yılında 6 milyon 738 bin 658 Avro olmak üzere toplamda 30 milyon 605 bin 786 Avro görevli şirkete garanti edilen yolcu ödemesi yapıldı. Zafer Havalimanı’na 2016-2020 yılları arası toplamda 3 milyon 485 bin 33 iç hat yolcu garantisi verildi. Buna karşın 5 yılda garanti edilen yolcu sayısının yüzde 4’ü olan 142 bin 265 kişi Zafer Havalimanı’nı kullandı.
Yap-İşlet-Devret modeliyle 50 milyon Avro’luk yatırımla 2012 yılında hizmete açılan Kütahya Zafer Havalimanı’nda 2012-2020 yılları arasında 8 milyon 915 bin 411 yolcu garantisi verildi. Havalimanını bu 8 yılda yalnızca 318 bin 935 yolcu kullandı. Hata payı ise yüzde 97. Buna karşılık garanti ödemesi de 45 milyon 891 bin 152 Avro oldu.
Garanti edilen yolcu sayısında yüzde 97’lik sapma ile hizmet veren Zafer Havalimanı Yap-İşlet Devret (YİD) modeliyle yapılan İstanbul ve Ankara Esenboğa havalimanlarının gelirlerini de yutuyor. Buna göre İstanbul ve Ankara Esenboğa Havalimanı’ndan garanti üstü yolcu için son 5 yılda 44 milyon 357 bin 480 Avro gelir elde edilirken, bu gelirin yüzde 69’u olan 30 milyon 605 bin 786 Avro Zafer Havalimanı’nın işleticisine ödendi.
29 yıl 11 ay işletme hakkı bulunan Zafer Havalimanı için yılda yaklaşık 6 milyon Avro (bugünkü değerle 57 milyon 540 bin TL) garanti yolcu ödemesi yapılırken, şirket bu yılın sonunda tüm yatırım tutarını (50 milyon Avro) çıkarmış olacak. Garanti edilenle gerçekleşen yolcu sayısındaki yüzde 98’e varan sapma oranı dikkate alındığında IC İçtaş adlı şirkete 2044’e kadar 208 milyon 131 bin 332 avro ödeme yapılacak.
Ulaştırma ve Altyapı eski Bakanı Cahit Turhan, kendi dönemindeki soru önergesine verdiği yanıtta, “Kamu olarak biz bu havaalanını yapsaydık yapım maliyeti ve işletme maliyeti, yani 2044 yılına kadarki işletme maliyeti öngörümüz 85 milyon 304 bin 878 avro” demişti. 85 milyon 304 bin 878 avroluk kamu yatırımıyla yapılabilecek Zafer Havalimanı için devletin kasasından 122 milyon Avro (bugünkü değerle 1 milyar 169 milyon 980 bin TL) fazla para çıkmış olacak.
HATA PAYI YÜZDE 98
Dış hatlarda ise 2016-2020 yılları arasında toplamda 2 milyon 439 bin 525 yolcu garantisi verildi. Buna karşın garanti edilen yurtdışı yolcunun yalnızca yüzde 1.96’sı olan 47 bin 918 kişi Zafer Havalimanı’nı kullandı. Garanti edilenle binen yolcu arasındaki yüzde 98’lik sapma nedeniyle 2016-2020 yılları arasında toplamda 30 milyon 605 bin 786 Avro IC İçtaş firmasına ödeme yapıldı. 2012 yılından 2020 yılına kadarki ödeme tutarı da 45 milyon 891 bin 152 avroyu buldu.
İSTANBUL VE ESENBOĞA GELİR GETİRDİ
Zafer Havalimanı’na oldukça yüklü ödemeler yapılırken Yap İşlet Devret Modeliyle yapılan İstanbul ve Esenboğa Havalimanları ise garanti fazlası yolcu nedeniyle 5 yılda 44 milyon 357 bin 480 Avro gelir getirdi. Ankara Esenboğa Havalimanı için DHMİ’nin kasasına 2016 yılında net 5 milyon 436 bin 951 Avro, 2017 yılında 10 milyon 52 bin 643 Avro, 2018’de 11 milyon 714 bin Avro ve 2019 yılında ise 7 milyon 838 bin Avro para girdi. Pandemi nedeniyle uçuşların durma noktasına geldiği 2020 yılında ise DHMİ tarafından görevli şirkete 13 milyon 94 bin 421 Avro ödeme yapıldı. DHMİ, Ankara Esenboğa Havalimanı’ndan garanti fazlası yolcu nedeniyle net olarak 212 milyon 947 bin 551 Avro gelir elde etti.
Öte yandan 2019 yılında hizmet vermeye başlayan İstanbul Havalimanı’ndan ise 22 milyon 409 bin 929 Avro garanti üzeri gelir elde edildi. İstanbul ve Esenboğa Havalimanları’ndan 2016 – 2020 yılları arasında toplamda 44 milyon 357 bin 480 bin Avro garanti üzeri gelir elde edilirken elde edilen gelirin yüzde 69’u olan 30 milyon 605 milyon 786 Avro Zafer Havalimanı’nı işleten şirkete ödendi. Böylece DHMİ’nin geliri düşerek son 5 yıl için kasasına net 13 milyon 7651 bin 694 Avro girmiş oldu.
SERTEL : ZAFER Mİ HEZİMET Mİ?
Zafer Havalimanı’nın verilerine bakıldığında 2012 yılında hizmete açılan havalimanının AKP hükümeti için “Hezimet”, yapan ve işleten şirket için ise “Zafer” niteliğinde olduğunu belirten CHP İzmir Milletvekili Atila Sertel, bölgesel havalimanının iki uluslararası havalimanının gelirlerini kara delik gibi yuttuğunu vurguladı.
CHP İzmir Milletvekili Atila Sertel, şunları söyledi:
“Zafer Havalimanı kanayan bir yara hâline dönüştü ve parayı yutan kara bir delik hâline geldi. Tıpkı otoyollarında araç geçiş garantisi gibi Zafer Havalimanı’nda da yolcu garantisi verildi. Ancak garanti edilen yolcu sayısı ile binen yolcu sayısı arasındaki fark yüzde 98’leri buluyor. Dolayısıyla devletin kasasından her yıl milyonlarca avro gidiyor. Uşak Milletvekilimiz Özkan Yalım Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına verdiği soru önergesinde ‘Zafer Havalimanı’yla ilgili yani bir maliyet olsa, siz yapsanız, kamu yapsa kaça mal olur?’ diye sormuştu. Dönemin bakanı Cahit Turhan da ‘Zafer Havalimanı’nın kamu kaynağıyla yapımı ve işletilmesi hâlinde kamunun 85 milyon 304 bin 878 avro harcayacağı görülmektedir’ diye yanıt vermişti. Hükümet için hezimet, yapan şirket için zafer niteliğindeki bu havalimanına verilen yolcu garantisi nedeniyle bugüne kadar 45 milyon 891 bin 152 avro ödendi. AKP’ye yakın olduğu iddia edilen bu şirket bir yıl sonra yapım maliyetini çıkaracak ve geriye kalan 21 yıl 11 ay boyunca da milyonlarca avro para almaya devam edecek. Öyle bir hesaplama yapılmış ki yüzde 98 hata payı var. Nereden bakarsanız bakın tutarsızlık. Bu ülkenin paraları har vurup harman savrulmamalı. İtinayla, özenerek ihaleler yapılmalı, özenerek iş yapılmalı.”
