Azerbaycan’ın önceki hafta yaptığı askeri operasyonu sonrası Dağlık Karabağ’da kontrolü yeniden ele geçirmesi üzerine bölgeyi terk ederek Ermenistan’a geçen Ermenilerin sayısı 40 bini aştı. Bu sayı Dağlık Karabağ’da yaşayan Ermenilerin üçte birine denk geliyor. Almanya, bölgeye bir an önce bağımsız uluslararası gözlemciler gönderilmesi çağrısı yaptı.
Bölgeyi Ermenistan’a bağlayan yollarda araçların uzun konvoylar oluşturdukları görülüyor.
Sınırda sıkı bir kontrol yapan Azeri sınır muhafızlarının bugün (Çarşamba) Karabağ bölgesindeki Ermeni yönetiminin eski lideri Ruben Vardanyan’ı gözaltına aldıkları bildirildi.
Azerbaycan bölgede yaşayanlara güvende olduklarını söylese de, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan “etnik temizlik” uyarısı yaptı.
Azerbaycan, bölgedeki Ermenileri “eşit yurttaşlar” olarak entegre etmek istediğini de söylüyor ancak Erivan’ın uyarısı sonrası bölgedeki Ermeniler yoğun bir şekilde Ermenistan’a gitmeye başladı.
Uluslararası alanda Azerbaycan toprağı olarak tanınan Dağlık Karabağ’ın geniş kesimleri, 30 yıldır fiili olarak Ermeni güçlerinin kontrolü altındaydı.
2020 yılındaki 2. Dağlık Karabağ Savaşı, Rusya’nın arabuluculuğunda imzalanan bir ateşkes anlaşmasıyla sona ermişti.
Ancak Azerbaycan’ın 19 Eylül’de başlattığı ve yaklaşık 24 saat süren askeri operasyon sonrası bölgedeki Ermeni güçleri ateşkesi ve silahlarını teslim etmeyi kabul etti.
Son operasyonda en az 200 Ermeni’nin öldüğü belirtiliyor.
Azerbaycan, operasyonda 192 askerinin hayatını kaybettiğini, 500’den fazla askerinin de yaralandığını açıkladı.
Sınır kontrolleri: Bölge yönetiminin eski liderine gözaltı
Çarşamba günü Azerbaycan sınır muhafaza güçleri tarafından yapılan açıklamada Karabağ’daki Ermeni yönetiminin eski lideri Ruben Vardanyan’ın gözaltına alındığı bildirildi.
Vardanyan 2022 yılının Kasım ayından geçtiğimiz Şubat ayına kadar Karabağ bölgesindeki ayrılıkçı hükümetin başkanlığını yapmıştı.
Eşi Veronika Zonabend, Vardanyan’ın bölgeden kaçmaya çalışırken yakalandığını söyleyerek güvenliği ve serbest bırakılması için dayanışma çağrısı yaptı.
Azeri sınır muhafızları Vardanyan’ı Bakü’ye götürerek yetkililere teslim ettiklerini söylüyor.
Geçen hafta Azerbaycan’ın kontrolü ele geçirdiği Karabağ bölgesini terkeden Ermeni nüfusun sayısı şu ana kadar 47 bin 115 olarak bildirildi ve bu sayı sürekli yükseliyor. Bölgede yaşayan Ermenilerin sayısının 120 bin civarında olduğu tahmin ediliyor.
Azeri yetkililer, bölgeyi terk etmek isteyen Ermenilere sıkı bir kimlik kontrolünden sonra izin veriyor.
Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan bir Azeri yetkili bu kontrollerin “savaş suçu şüphelilerinin” bulunması için yapıldığını; silahlarını teslim eden Ermenilerin affedilmesinin planlandığını ancak “Karabağ savaşları sırasında suç işlemiş olanların kendilerine teslim edilmesi gerektiğini” belirtti.
Bölgedeki BBC ekibi yüzlerce araç ve otobüsün Ermenistan’ın güneyindeki Goris kentine ulaşmaya çalıştığını aktardı.
Kente ulaşabilenlerin çoğuysa BBC’ye bundan sonra ne yapacaklarını bilmediklerini söyledi.
BBC’ye konuşan Malina adlı bir kadın, Azerbaycan operasyonu sırasında ailesiyle birlikte kilere saklandıklarını, ateşkesin ardındansa yerel yetkililerin herkese “güvenlikleri için Ermenistan’a gitmelerini” söylediğini belirtti.
Malina’nın Martakert (Azerice Ağdere) bölgesindeki köyü şu an tamamen boşalmış durumda. Malina, verilen güvencelere rağmen, Azeri yönetimi altında güvende hissetmedikleri için evlerini terk ettiklerini söylüyor.
Erivan yönetimi çatışma yüzünden evsiz kalanlara barınma sağlayacaklarını açıklamıştı ancak bir mülteci akınıyla nasıl başa çıkacaklarına dair net bir plan sunmadı. Hükümet yüzlerce mültecinin hükümetin sağladığı konutlara yerleştirildiğini söyledi.
Uluslararası tepkiler
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken dün Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e “sivillere koşulsuz güvenlik ve hareket özgürlüğü sağlanması ve Dağlık Karabağ’a gönderilen insanı yardımların engellenmemesi” çağrısı yaptı.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres de taraflara insan haklarına saygı gösterilmesi çağrısında bulundu.
Almanya, bir an önce bölgeye bağımsız uluslararası gözlemciler gönderilmesi çağrısı yaptı.
Avrupa Parlamentosu Azerbaycan Özel Temsilcisi Zeljana Zovko, etnik Ermenilerin haklarına saygı duyulması çağrısını yineledi.
Ateşkesten bu yana bölgeye sadece bir kez 70 tonluk bir insani yardımın girişine izin verildiği aktarılıyor. Azerbaycan un ve hijyen malzemelerinden oluşan 40 tonluk bir yardımın daha yolda olduğunu bildirdi. Bölgedeki Ermenilerin liderleriyse binlerce kişinin gıdaya erişimi olmadan barınaklarda, okul binalarında ya da açık alanlarda uyuduğunu söylüyor.
Azeri ve Ermeni heyetler dün Belçika’nın başkenti Brüksel’de Avrupa Birliği tarafından desteklenen görüşmelerde bir araya geldi.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in de 5 Ekim’de İspanya’da bir araya gelmesi planlanıyor.
