Anlaşma üzerine Türkiye’deki iktidar yanlısı medya Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ı bir kez daha dünya lideri ilan etti. Anlaşma imzalanırken Erdoğan da oradaydı. Yabancı medya da anlaşma üzerine Erdoğan’ı güzellemişlerdi ve kimse inkar edemez ki anlaşma aslında Erdoğan-Putin dostluğu üzerinden konuşlanmıştı.
Rusya, geçen yıl Temmuz ayında başlayan “Tahıl Koridoru Anlaşması”ndan, kendi gıda ürünlerinin satışı önündeki engellerin kalkmaması nedeniyle çekildiğini açıkladı.
Anlaşmayı yöneten Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) ile uzun süredir müzakerelerde bulunan Rusya, öne sürdüğü temel koşulların hiçbirinde ilerleme sağlanamadığını kaydetti.
22 Temmuz 2022’de Türkiye ve BM’nin girişimiyle Rusya ve Ukrayna ile imzalanan ayrı ayrı anlaşmalar, 24 Şubat 2022’de savaştan iki ülkenin küresel gıda bunalımının önlenmesi için başta tahıl olmak üzere gıda ürünlerinin dünya pazarlarına Karadeniz üzerinden yeniden satışının başlamasını öngörüyordu.
ERDOĞAN-PUTİN
Anlaşma üzerine Türkiye’deki iktidar yanlısı medya Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ı bir kez daha dünya lideri ilan etti. Anlaşma imzalanırken Erdoğan da oradaydı. Yabancı medya da anlaşma üzerine Erdoğan’ı güzellemişlerdi ve kimse inkar edemez ki anlaşma aslında Erdoğan-Putin dostluğu üzerinden konuşlanmıştı.
Rusya tahıl anlaşmasını sonlandıracağını söylediğinde bir televizyon kanalında bana “ne olur” diye sorduklarında “anlaşmanın bittiği gün Erdoğan Putin’i arar ve Putin anlaşmayı uzatır” demiştim.
AZOV KOMUTANLARININ ETKİSİ
Öyle olabilirdi. Şayet Zelenski Türkiye’ye geldiğinde Erdoğan anlaşma gereği savaşın sonuna kadar Türkiye’de kalması gereken Neonazi Azov taburu komutanlarını Zelenski ile birlikte Ukrayna’ya göndermeseydi bu olurdu diye düşünüyorum.
Neonazi komutanların Ukrayna’ya dönüşünü Rusya Türkiye’yi fazla kırmadan kınadı. Ardından da Ukrayna tahılının yüklendiği Karadeniz limanlarını vurdu. Tamam sen çekiliyorsun da neden bu kadar sert tavır koyuyorsun. Bence Rusya fazla dillendirmese de bu olayın onları etkilediğini düşünüyorum.
Şimdiye kadar Putin’i araması gereken Erdoğan bu nedenle aramadı. Bir de üstüne İsveç’in NATO’ya alınmasına Erdoğan yeşil ışık yaktı. Üstüne ABD’nin bile “daha erken” demesine rağmen Ukrayna’nın NATO’ya alınması gerektiğini söyledi ki bu bir buçuk yıl önce başlayan savaşın ana nedeniydi. Ardından NATO toplantısında savaşın devamına karar verilince Rusya sertleşti.
UKRAYNA TAHILI NEREYE GİDİYOR?
Almanya başta olmak üzere bazı AB liderleri Rusya’nın bu kararı sonrası buğday fiyatlarının artacağına özellikle Afrika’da gıdaya ulaşımın zorlanacağına vurgu yaptılar. Halbuki Karadeniz’den çıkan Ukrayna tahılının büyük bir çoğunluğu Asya ya da Afrika’ya değil Avrupa’ya gidiyordu.
Şuradan biliyoruz. BM, Türkiye, Rusya ve Ukrayna tarafından yönetilen BM Ortak Koordinasyon Merkezi’ne (JCC) göre bugüne kadar 100 gemi Ukrayna’dan ayrıldı ve 2,3 milyon tondan fazla tahıl taşıdı, bu miktarın yüzde 36’sının Avrupa Birliği ülkelerine, yüzde 30’unun ise düşük ve alt-orta gelirli ülkelere gittiği belirtildi. Bu resmi açıklama. Peki Putin haklı mı? Öyle görünüyor. Putin’de ön alarak Afrika ülkelerine Rusya tahılının ulaştırılacağı garantisi verdi.
NE OLUR?
Erdoğan Putin’i arar, davet eder, Putin gelir, oturur konuşurlar ve Rusya tekrardan tahıl anlaşmasına geri döner. Geri dönerken de istediği tavizlerin bazılarını koparır. Bizim çoğunluklu medya da Erdoğan’ı tekrardan dünya lideri ilan eder.
Prof. Dr. Harun Raşit Uysal
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi
E mail;harunrasituysal@gmail.com
